روح کفر،‌ ستیزه‌جویی و مخالفت‌ورزی با حقیقت در عین شناخت حقیقت است. امیرالمؤمنین علی(ع) در تعریف اسلام می‌فرماید: «الاسلام هو التّسلیم». 

اسلام یعنی تسلیم حقیقت بودن. یعنی در جایی که منافع شخص، تعصّب شخص، عادت شخص در مقابل حقیقت قرار می‌گیرد، آدمی خود را تسلیم حقیقت کند و از هر چه جز حقیقت است صرف نظر کند.

فرض کنید طبیب یا مجتهدی عالی‌مقام که شهرت جهانی دارد، در یک مسئله مربوط به فنّ خودش تشخیصی بدهد و نظر خود را ابراز دارد. بعد یک فرد گمنام، طبیب یا طلبه‌ای جوان در همان مسئله نظر مخالف بدهد و دلائل قطعی هم ارائه کند و خود آن مقام عالی در دل خود صحت گفتار آن جوان را تصدیق کند ولی مردم دیگر طبق معمول بی‌خبر بمانند و نظر به شخصیت آن مقام عالی، او را تصدیق کنند. 

در این حال اگر آن متخصص مشهور تسلیم گفته آن طبیب یا آن طلبه جوان بشود یعنی اگر تسلیم حقیقت گردد و اعتراف به اشتباه خویش کند، او واقعاً «مسلم» است، زیرا الاسلام هو التّسلیم، 

چنین شخصی از صفت پلید «جحود»(انکار) مبرّاست. 

اما اگر انکار ورزد و به خاطر حفظ حیثیت و شهرت خود با حقیقت مبارزه کند، کافرماجرا و جاحد است. 

امام باقر(ع)فرمود: «هر چیزی که نتیجه اقرار و تسلیم و روح پذیرش حقیقت باشد، ایمان است و هر چیزی که نتیجه روح عناد و سرپیچی از حقیقت باشد، کفر است.»

این حالت، حالت بسیار خطرناکی است هر چند در موضوعات کوچک باشد؛ و چه بسا بسیاری از ماها- معاذ‌الله- گرفتار آن باشیم.

* استاد مطهری، عدل الهی 

صص۲۹۱-۲۹۰ (با تلخیص)